Zabezpieczenie kredytu - zastaw rejestrowy

Zabezpieczenie kredytu polega na zapewnieniu bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów. Pomijając zasadniczą formę zapewniania spłaty kredytu w postaci zdolności kredytowej to zabezpieczenie kredytu sprowadza się także do zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli ryzyka wynikającego z braku spłaty pojedynczego zobowiązania.

Jednym z rodzajów prawnego zabezpieczenia kredytu jest zastaw rejestrowy. Jest to powszechnie występujące zabezpieczenie rzeczowe spłaty kredytu.

Zabezpieczyć kredyt już udzielony można za pomocą ustanowienia na rzecz banku zastawu na rzeczach ruchomych zastawcy z jednoczesnym pozostawieniem ich w posiadaniu zastawcy. Zastaw rejestrowy w odróżnieniu od zastawu na zasadach ogólnych może być ustanowiony na zbywalnych prawach majątkowych (np. na wierzytelnościach czy prawach z papierów wartościowych).

Umowę zastawu rejestrowego zawiera się na piśmie pod rygorem nieważności. Taka umowa powinna określać przedmiot zastawu w sposób odpowiadający jego właściwościom. Umowa zastawu rejestrowego wpisuje się do rejestru zastawów, który prowadzi sąd rejonowy właściwy dla miejsca zamieszkania zastawcy. Dopiero w chwili wpisania umowy do rejestru zastawów na podstawie postanowienia sądu powstaje zastaw. Na złożenie wniosku sporządzonego na formularzu do dokonanie takiego wpisu zastawca, bądź zastawnik ma 1 miesiąc od momentu zawarcia umowy zastawniczej.

W sytuacji gdy rzecz obciążana jest więcej niż jednym zastawem to zastaw ustanowiony wcześniej ma pierwszeństwo przed późniejszym, a o pierwszeństwie tych zastawów rozstrzyga dzień złożenia w sądzie wniosku o wpis zastawu. Inaczej jest w zastawie na zasadach ogólnych, gdzie zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej.

Zastaw może być ustanowiony na maszynach, urządzeniach, zapasach, towarach lub ruchomościach stanowiących majątek osoby fizycznej dającej zabezpieczenie, z zaznaczeniem, że mogą być one przedmiotem obrotu, jak również posiadają określoną wartość majątkową.

Zabezpieczenie kredytu - zastaw na zasadach ogólnych

Zabezpieczenie kredytu polega na zapewnieniu bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów. Pomijając zasadniczą formę zapewniania spłaty kredytu w postaci zdolności kredytowej to zabezpieczenie kredytu sprowadza się także do zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli ryzyka wynikającego z braku spłaty pojedynczego zobowiązania.

Jednym z rodzajów prawnego zabezpieczenia kredytu jest zastaw na zasadach. Jest to powszechnie występujące zabezpieczenie rzeczowe spłaty kredytu.

Zabezpieczenie kredytu w tej postaci to możliwość ustanowienia przez kredytobiorcę zastawu na zbywalnych rzeczach ruchomych lub prawach, na podstawie którego bank będzie mógł dochodzić zaspokojenia z tej rzeczy, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy. Nie ma tu znaczenia czyją własnością się stała rzecz z ustanowionym zastawem. Ma to znaczenie w przypadku kolizji między prawem zastawu a prawem wynikającym ze zobowiązania. W tej sytuacji rozstrzygnięcie jest na korzyść zastawu.

Zastaw na zasadach ogólnych ustanawiany jest poprzez zawarcie umowy pomiędzy bankiem a właścicielem rzeczy oddawanej w zastaw i wydanie rzeczy. Zastaw może także zabezpieczać wierzytelności przyszłe.

Zgodnie z art. 310 k.c. jeżeli w chwili ustanowienia zastawu rzecz jest już obciążona innym prawem rzeczowym, zastaw powstały później ma pierwszeństwo przed prawem powstałym wcześniej, chyba że zastawnik działał w złej wierze.

Przedmiot zastawu może być własnością kredytobiorcy lub osoby trzeciej. Obciążona zastawem rzecz powinna być wydana bankowi lub określonej osobie trzeciej. Wydanie rzeczy następuje poprzez jej wręczenie.

Zastaw może być ustanowiony na maszynach, urządzeniach, zapasach, towarach lub ruchomościach stanowiących majątek osoby fizycznej dającej zabezpieczenie, z zaznaczeniem, że mogą być one przedmiotem obrotu, jak również posiadają określoną wartość majątkową. 

Zabezpieczenie kredytu - blokada środków zgromadzonych na rachunkach

Zabezpieczenie kredytu polega na zapewnieniu bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów. Pomijając zasadniczą formę zapewniania spłaty kredytu w postaci zdolności kredytowej to zabezpieczenie kredytu sprowadza się także do zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli ryzyka wynikającego z braku spłaty pojedynczego zobowiązania.

Jednym z rodzajów prawnego zabezpieczenia kredytu jest blokada środków zgromadzonych na rachunkach . Jest to powszechnie występujące zabezpieczenie rzeczowe spłaty kredytu.

Blokada środków zgromadzonych na rachunkach to sytuacja, w której bank może wymagać od kredytobiorcy, aby utrzymywał na rachunku bankowym kwotę odpowiadającą pewnej części kredytu. Jeśli kredytobiorca nie spłaci kredytu w terminie bank na podstawie upoważnienia złożonego przez posiadacza rachunku bank ma prawo do:

• potrącenia wierzytelności, w sytuacji gdy blokada jest na rachunku w banku kredytującym,
• pobrania wierzytelności, w przypadku posiadania rachunku bankowego w innym banku.

Zabezpieczenie spłaty kredytu dokonane jest za pomocą złożenia oświadczenia o dokonaniu nieodwołalnej blokady określonej kwoty pieniędzy na rachunku bankowym kredytobiorcy, jak również poprzez złożenie przez posiadacza rachunku (gdzie znajduje się zablokowana kwota) upoważnienia dla banku do podjęcia określonych czynności prawnych w sytuacji niespłacenia kredytu przez kredytobiorcę.

Należy pamiętać, iż bank zapewnia sobie możliwości do kontroli wypłat z rachunku, aby wartość zabezpieczenia nie została zmniejszona na skutek błędu lub malwersacji.

Zabezpieczenie kredytu - gwarancja bankowa

Zabezpieczenie kredytu polega na zapewnieniu bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów. Pomijając zasadniczą formę zapewniania spłaty kredytu w postaci zdolności kredytowej to zabezpieczenie kredytu sprowadza się także do zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli ryzyka wynikającego z braku spłaty pojedynczego zobowiązania.

Jednym z rodzajów prawnego zabezpieczenia kredytu jest gwarancja bankowa. Gwarancja Bankowa najczęściej wskazana jest kredytobiorcom, który prowadzą działalność handlowa, bądź usługową w obrocie krajowym czy zagranicznym, gdyż pozwala umocnić swoja wiarygodność wobec kontrahentów.

Gwarancja bankowa to zobowiązanie się banku (tj. gwaranta) do zapłaty beneficjentowi gwarancji określonej kwoty wskazanej w gwarancji (sumy gwarancyjnej), w przypadku gdyby zleceniodawca gwarancji nie wywiązał się lub wywiązał się nienależycie ze swojego zobowiązania wobec beneficjenta. W stosunku gwarancyjnym zleceniodawca gwarancji jest dłużnikiem wobec swojego wierzyciela - beneficjenta gwarancji.

Treści gwarancji powinna zawierać rodzaj i zakres zobowiązania oraz warunki, które muszą być spełnione, aby mogła nastąpić wypłata z gwarancji. Cechą charakterystyczną gwarancji bankowej jest zabezpieczenie zobowiązania umowne ściśle do jej treści, zgodnie w której musi zawarta być określona kwota lub jej górna granica, gdyż do tej wysokości mogą nastąpić wypłaty z gwarancji.

Tak zdefiniowane gwarancje mogą być wystawiane w celu zabezpieczenia wierzytelności beneficjenta wynikającej z udzielenia kredytu, ale banki też udzielają gwarancji m.in. przetargowych (wadialnych), dobrego wykonania umowy, zwrotu zaliczki, zapłaty weksla, zapłaty rat leasingowych, zapłaty długu celnego czy zapłaty za dostarczenie towaru lub wykonania usługi. Zobowiązanie powstałe na skutek gwarancji bankowej ma charakter samoistny i nieodwołalny.

Dokładne warunki udzielania przez banki gwarancji bankowych i poręczeń zostały określone przez Komisję Nadzoru Bankowego w Zarządzeniu nr 4/98 z dnia 30 czerwca 1998 r. Zarządzenie to precyzuje m.in. formę oświadczenia wystawianego przez bank, elementy, jakie powinno zawierać zlecenie udzielenia gwarancji lub poręczenia, jak również dokumenty, które powinny być złożone w banku wraz ze zleceniem, i inne.

Zabezpieczenie kredytu - przewłaszczenie na zabezpieczenie

Zabezpieczenie kredytu polega na zapewnieniu bankowi zwrotu należności z tytułu udzielonych kredytów. Pomijając zasadniczą formę zapewniania spłaty kredytu w postaci zdolności kredytowej to zabezpieczenie kredytu sprowadza się także do zmniejszenia indywidualnego ryzyka kredytowego, czyli ryzyka wynikającego z braku spłaty pojedynczego zobowiązania.

Jednym z rodzajów zabezpieczenia kredytu jest przewłaszczenie na zabezpieczenie. Jest to forma zazwyczaj występująca jako zabezpieczenie przy kredycie samochodowym.

Zgodnie z umową zawartą między bankiem a kredytobiorcą, następuje przeniesienie przez kredytobiorcę na rzecz banku własności rzeczy ruchomych. W tej sytuacji za zgodą banku przewłaszczona rzecz zostaje przekazana do użytkowania kredytobiorcy do czasu spłaty kredytu. Przedmiot przewłaszczenia do tego momentu stanowi własność banku, natomiast sam fakt przewłaszczenia należy odnotować na oryginale dowodu zakupu tj. faktura, rachunek czy umowa sprzedaży.

Przedmiotem przewłaszczenia na zabezpieczenie może być także rzecz oznaczona co do gatunku lub zbiór rzeczy (np. towary w magazynie). Rzecz przewłaszczona powinna być w umowie należycie oznaczona pozwalająca tym samym na szybką jej identyfikację. Z kolei rzeczy oznaczone co do gatunku powinny być określone w umowie za pomocą ich rodzaju, jakości oraz wartości. Bank zobowiązany jest w tym wypadku do monitorowania wartości przewłaszczonych rzeczy. Pozwala to na podjęcie właściwych kroków w momencie obniżenia wartości danej rzeczy.

Z racji tego, iż rzecz przewłaszczona to własność banku to konieczne jest odpowiednie zaewidencjonowane w księgach rachunkowych obu stron. Przewłaszczona rzecz powinna być także ubezpieczona.

Bankowy Tytuł Egzekucyjny tylko do 1 sierpnia 2016 r.

Bankowy tytuł egzekucyjny – dokument (w formie oświadczenia) stwierdzający istnienie wymagalnej wierzytelności banku wobec osoby, która dokonała z nim czynności bankowej lub która ustanowiła na rzecz banku zabezpieczenie takiej wierzytelności. Po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności b.t.e. staje się tytułem wykonawczym i jest podstawą wszczęcia egzekucji sądowej przez komornika. Bankowy tytuł egzekucyjny stanowi wyraz szczególnego uprzywilejowania banków wobec innych kategorii wierzycieli przez ustawodawcę co jest niekiedy uzasadniane tym, że są one instytucjami zaufania publicznego. Przed wejściem w życie 1 stycznia 1998 r. nowego prawa bankowego banki były uprawnione do wystawiania tzw. bankowych tytułów wykonawczych.

Według art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, banki na podstawie ksiąg bankowych lub innych dokumentów związanych z dokonywaniem czynności bankowych mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne. Banki uprawnione są także do wystawienia bankowych tytułów egzekucyjnych przeciwko osobom, które ustanowiły zabezpieczenie wierzytelności banku wynikającej z czynności bankowej.

W dniu 14 kwietnia 2015 r. Trybunał Konstytucyjny uznał art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2015 r. poz. 128) za niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W rozstrzygnięciu Trybunał zaznaczył, że prawo do wystawiania BTE jest przywilejem banków, który narusza zasadę równego traktowania określoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji. Trybunał wyjaśnił, że naruszenie tej zasady nastąpiło w trzech aspektach: „w relacji między bankiem i jego klientem, w relacjach między bankami jako wierzycielami a pozostałymi podmiotami będącymi wierzycielami oraz w relacjach między dłużnikami banków i dłużnikami innych podmiotów”. Zgodnie z orzeczeniem, dotychczasowe przepisy będące podstawą wystawiania BTE utracą moc obowiązującą z dniem 1 sierpnia 2016 r.

Aby b.t.e. mógł zostać wydany muszą zostać spełnione następujące warunki:

- Roszczenie objęte b.t.e. wynika bezpośrednio z czynności bankowej jest wymagalne.
- dłużnikiem jest osoba, która bezpośrednio z bankiem dokonała czynności bankowej (art. 97 ust. 1 pr. bank.) z wyjątkiem osób, o których mowa w art. 98 pr. bank.;
- Dłużnik złożył pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji

Inne przesłanki wystawienia b.t.e istnieją w przypadku osób, które ustanowiły zabezpieczenie na rzecz banku (a więc nie dokonały czynności bankowej w rozumieniu art.5 prawa bankowego), muszą tu zostać spełnione następujące warunki:

-Zabezpieczona wierzytelność wynika bezpośrednio z czynności bankowej dłużnik nie spłacił jej w terminie;
-Roszczenie objęte b.t.e. wynika bezpośrednio z umowy o ustanowienie zabezpieczenia;
Osoba ustanawiająca zabezpieczenie złożyła pisemne oświadczenie o poddaniu się egzekucji.
-Wierzytelność banku objęta b.t.e. musi mieć charakter pieniężny lub dotyczyć wydania rzeczy ruchomej, na której ustanowiony został zastaw rejestrowy lub której własność została przeniesiona na bank w celu zabezpieczenia wierzytelności. Bank może wystawić b.t.e. jedynie przeciwko osobie, która bezpośrednio dokonała z nim czynności bankowej.

Co powinna zawierać umowa kredytu?

Zgodnie z ustawą, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

- strony umowy,

- kwotę i walutę kredytu,

- cel, na który kredyt został udzielony,

- zasady i termin spłaty kredytu,

- w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu,

- wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,

- sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,

- zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,

- termin i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,

- wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,

- warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Przed podpisaniem umowy kredytu należy dokładnie prześledzić umowę, precyzyjnie ustalić prawa i obowiązki stron oraz sprawdzić rzetelność jej przygotowania pod kątem powyższych zapisów. W tym celu warto skonsultować się także z profesjonalnymi doradcami klienta.